Iwona Pietrzkiewicz, Michał Rogoż
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Konferencja „Transformacja zawodu bibliotekarza i pracownika informacji”
Społeczny obieg informacji podlega w ostatnich latach szczególnie dynamicznym przemianom. Wzrost jego znaczenia we współczesnym świecie, także w aspekcie ekonomicznym, połączony z wieloaspektowym wykorzystywaniem nowoczesnych technologii to znak naszych czasów. Sytuacja ta wpływa nie tylko na organizację transferu informacji, współczesną komunikację, ale i powstawanie nowych zawodów. Dostrzega to wiele środowisk, raport Foresight kadr nowoczesnej gospodarki Polska 2020 wskazuje, że na rynku pracy przydatne są umiejętności związane z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, przekazywaniem informacji oraz wykorzystaniem współczesnego edytorstwa. Niestety zmiany w polskim ustawodawstwie nie w pełni odpowiadają światowym tendencjom, tak odczytywać można m.in. tzw. deregulację zawodu bibliotekarza, która przełożyła się na obniżenie statusu tego zawodu, jak również doprowadziła do zmian procedur certyfikowania bibliotekarzy dyplomowanych i obniżenia standardów zawodowych.
Nic dziwnego, że zagadnienia te, rozpatrywane w aspekcie transformacji zawodu, uwarunkowań prawnych jego funkcjonowania oraz perspektyw kształcenia nowych kadr stały się przedmiotem refleksji uczestników ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej przez Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w dniu 5 czerwca 2014 roku. Patronat nad tym wydarzeniem objęli: prof. dr hab. Kazimierz Karolczak (Prorektor ds. Nauki i Współpracy Międzynarodowej UP) oraz dr hab. Bogusław Skowronek, prof. UP (Dziekan Wydziału Filologicznego UP).
Obrady poprowadziła prof. dr hab. Maria Juda (dyrektor IBiIN UMCS), która była również moderatorem dyskusji dotyczącej kształcenia przyszłych bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, a także możliwości ich zatrudnienia i ścieżki awansu zawodowego. Uczestnicy konferencji podkreślili wagę mających w ostatnich latach zmian w sektorze usług informacyjnych, a także w sektorze kultury, ponieważ wobec konwergencji kompetencji zawodowych zmienił się również rynek pracy. Podczas obrad przedstawiciele środowiska zawodowego scharakteryzowali współczesne problemy kwalifikacji i awansu pracowników poszczególnych typów bibliotek: naukowych – dr Stansław Skórka (dyrektor Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie); publicznych – mgr Michał Grzeszczuk (dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Skawinie), pedagogicznych – mgr Wanda Dudek (dyrektor Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie) i szkolnych – mgr Agnieszka Miśkiewicz (prezes Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich Oddział w Krakowie) oraz mgr Liliana Majda-Niezgoda (wiceprezes TNBSP Oddział w Krakowie). Ich diagnozy, oczekiwania wobec pracowników oraz możliwości rozwoju zawodu w różnych środowiskach pokazały jak odmiennie funkcjonują poszczególne typy bibliotek i jak różnymi prawami się rządzą.
Kwestię nowych standardów kształcenia oraz podnoszenia kompetencji szeroko rozumianych kadr informacji i kultury pokazał również materiał Zawód bibliotekarza wobec wyzwań współczesności. Możliwości i perspektywy, przygotowany przez studentów IINiB UP w Krakowie (Małgorzata Boguń, Agnieszka Bzymek, Oliwia Dąbrowska, Zofia Kolber, Dawid Kwaśny, Marta Nowak, Justyna Staniszewska, Barbara Wąsik), pod opieką dra hab. Janusza Kosteckiego, prof. UP i dr Beaty Langer. Studenci przedstawili referaty połączone z zaawansowanymi prezentacjami multimedialnymi, ważnym ich elementem były wyniki sondażu, który ukazywał oczekiwania pracodawców w różnych instytucjach kultury wobec kandydatów do zawodu oraz najistotniejsze czynniki warunkujące sukces przyszłego pracownika „kadr kultury i informacji”. Wypowiedzieli się w nim m.in. Maria Anna Potocka – dyrektor Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Jerzy Woźniakiewicz – dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie, a także kierownicy agend WBP w Krakowie: Urszula Kawecka – koordynator Centrum Informacji Biznesowej i Europejskiej (CIBiE), Mateusz Kubik – koordynator Zespołu Arteteki, mieszczącej się w Małopolskim Ogrodzie Sztuki.
Po wysłuchaniu referatów i ożywionej dyskusji, w której uczestniczyli zaproszeni goście oraz pracownicy i studenci IINiB UP w Krakowie miało miejsce spotkanie dyrektorów ośrodków akademickich kształcących bibliotekarzy i specjalistów w zakresie informacji. Wprowadzenia w problematykę zmian w realiach kształcenia oraz nowych potrzeb współczesnego rynku pracy dokonała prof. dr hab. Maria Juda (dyrektor IBiIN UMCS). Głos w dyskusji dotyczącej następujących zmian w zakresie oczekiwań wobec absolwentów kierunków proponowanych przez Instytuty Informacji Naukowej zabierali także: dr hab. Bożena Koredczuk, prof. UWr. (dyrektor IINiB UWr.), dr hab. Dariusz Kuźmina, prof. UW (dyrektor IINiSB UW), dr hab. Remigiusz Sapa (dyrektora IINiB UJ), dr hab. Jadwiga Sadowska, prof. UwB (kierownik Zakładu INiB UwB), dr hab. Tomasz Kruszewski (zastępca dyrektora IINiB UMK), dr Maria Siuda (zastępca dyrektora d/s dydaktycznych IBiD UJK), dr Katarzyna Domańska (p.o. kierownika KINiB UKW), dr Michał Rogoż (p.o. dyrektora IINiB UP w Krakowie) oraz dr Arkadiusz Pulikowski (IBiIN UŚ).
Równie ważka dla dyskusji była pozostająca w tle zachodzących zmian problematyka skoncentrowana na sprawach regulacji prawnych mających wpływ na działalność naukową i dydaktyczną szkół wyższych. Zaprezentowane podczas spotkania zagadnienia i problemy pozostają w kręgu zainteresowania nie tylko czynnych zawodowo bibliotekarzy i pracowników informacji, ale także prawników, socjologów, historyków, pedagogów, ekonomistów oraz innych osób zajmujących się polityką publiczną i zarządzaniem w sferze kultury.
W celu lepszego reprezentowania interesów dyscypliny oraz środowiska zawodowego bibliotekarzy i pracowników informacji powołano Konferencję Dyrektorów Instytutów Kształcących w Zakresie Bibliologii i Informatologii. Należy mieć nadzieję, że to nowe międzyuczelniane ciało kolegialne pogłębi integrację i współpracę wszystkich osób zajmujących się kształceniem akademickim bibliotekarzy i specjalistów od informacji. Warto zauważyć, że sprawy będące przedmiotem konferencji wzbudziły żywe zainteresowanie zarówno pracowników naukowo-dydaktycznych, kadry kierowniczej bibliotek oraz studentów zrzeszonych w Kole Naukowym „Bibliolog” i Kole Naukowym Architektów Informacji. Oprawę medialną zapewniło Radio Spektrum.